نوآوری مدیریت پژوهشی - علمی نشریه نوآوری مدیریت 1393 زمستان شماره سوم سال 131-152 صفحه طرحهای ارزیابی بر اثرگذار عوامل اولویتبندی خطرپذیر سرمایهگذاری *2 محمدی پرستو 1 درخشان شهرزاد 139/6/9 پذیرش: تاریخ 1393/5/25 دریافت: تاریخ چکیده محققان توجه مورد اخیرا که است مسائلی جمله از نوین ایده بر مبتنی طرحهای تجاریسازی و کارآفرینی موضوع است حالی در این است. ایران فناورانه و اقتصادی پیشرفت در طرحها این غیرقابلانکار نقش آن علت و گرفته قرار زا هدف است. خطرپذیر سرمایهگذار و کارآفرین بین ارتباط در چالشبرانگیز مسائل از یکی طرحها این ارزیابی که نوین ایده بر مبتنی طرحهای ارزیابی در خطرپذیر سرمایهگذاران مدنظر عوامل اولویتبندی و بررسی پژوهش این تحلیل تجزیه جهت گردید. تهیه پرسشنامه طریق از نیاز مورد اطالعات پیمایش روش از استفاده با منظور بدین است. مالی مالحظات معیار که میدهد نشان پژوهش این نتایج است. شده استفاده جزئی مربعات حداقل روش از دادهها قرار بعدی اولویتهای در ترتیب به کارآفرین توانایی و شخصیت معیارهای و است اولویت باالترین دارای محصول میشود توصیه که رسیدهاند تحلیل و تجزیه نهایی مرحله به معیار زیر 2 اولیه معیار زیر 6 بین از همچنین گرفتهاند. شرکتهای از یکی نوین ایده بر مبتنی طرح در پژوهش این نتایج گردد. استفاده معیارها زیر این از غربالگری فاز در برابر 3 اعتبارسنجی این در نتایج اساس بر طرحها اولویتبندی صحت شد. اعتبارسنجی خطرپذیر سرمایهگذاری است. بوده درصد مربعات حداقل ساختاری معادالت مدلسازی اولویتدهی طرحها ارزیابی خطرپذیر سرمایهگذار کلیدی: واژگان جزئی. 131 ایران. تهران مدرس تربیت دانشگاه ارشد کارشناسی دانشجوی 1- p.mohammadi@modares.ac.ir مکاتبات مسوول نویسنده ایران./ تهران مدرس تربیت دانشگاه هیئتعلمی عضو 2*-
1- مقدمه فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 صنعت سرمایهگذاری خطرپذیر یکی از منابع اصلی تأمین سرمایه کارآفرینان است و عموما روی کسبوکارهای در مراحل ابتدایی رشد با ریسک باال و قبل از ورود به عرضه عمومی تمرکز دارد. کارآفرینان جهت توسعه کسبوکار خود به دنبال سرمایهگذار مخاطرهپذیر و سرمایهگذاران مخاطرهپذیر به دنبال فرصتهای با ریسک و بازده باال هستند )2001 Roosvall,.)Larsson & سرمایهگذار خطرپذیر با تهیه سرمایه و پشتیبانی مدیریتی برای شرکتهای جوان با سرعت رشد باال ریسک باال و فناوری پیشرفته و دارای پتانسیل توسعه یافتن به کسبوکار جهانی نقش اساسی را در فرآیند کارآفرینی ایفا میکند )2013 Priyan,.)Bindiya & تا جایی که سرمایهگذاران خطرپذیر را به عنوان متخصصان شناسایی کسبوکارهای جدید دارای پتانسیل باال میشناسند )2000 Meyer,.)Zacharakis & این موضوع که صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر در توسعه اغلب شرکتهای معروفی که فناوری پیشرفته دارند نقش عمدهای داشتهاند اهمیت سرمایهگذاری خطرپذیر را در ایجاد تشکالت اقتصادی)تأسیس کارخانه و..( و پیشرفتهای آتی بیشتر کرده است )1999 al.,.)zutshi, et بنابراین در ادبیات کارآفرینی به فرآیند تصمیمگیری سرمایهگذاران خطرپذیر و معیارهایی که برای تصمیمگیری دارند توجه ویژهای شده است. همچنین با درنظرگرفتن این که تعداد طرحهای پیشنهادی ارائهشده به بیشتر سرمایهگذاران خطرپذیر زیاد است و بررسی و تصمیمگیری در مورد آنها در عملکرد سرمایهگذاران خطرپذیر تاثیر بهسزایی دارد اهمیت معیارهای تصمیمگیری سرمایهگذاری بیشتر نمایان میشود )2001 Roosvall,.)Larsson & از طرفی میتوان بیان کرد که مفهوم کارآفریني و ایجاد کسبوکارهای جدید یکي از موضوعهای مهم اساسي و اثرگذار در رشد و توسعه اقتصادي دولتها و کشورها است. در کشور ما نیز با توجه به وجود نیروي کار جوان و گام نهادن در عرصه اقتصاد نوین چند سالي است که این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. در این میان توجه به ساختارها و ابزارهاي توسعه کارآفریني )مانند سرمایهگذاری خطرپذیر( بسیار مهم و حیاتي است و به همین دلیل در برنامه توسعه اقتصادی کشور بر توسعه سرمایهگذاری خطرپذیر تاکید شده است. صنعت سرمایهگذاری خطرپذیر در کشور ما صنعتي در حال ظهور است و معیارهاي ارزیابي و گزینش شرکتهای نوپا یکي از نخستین مراحل انجام این مهم و به شدت مورد نیاز و توجه فعاالن این بخش است )احمدی اول و اسالمی بیدگلی, 139(. بررسی معیارهایی که سرمایهگذاران خطرپذیر در ارزیابی طرح ها پیشنهادی در نظرمیگیرند از سال 190 آغاز شده و تاکنون مورد توجه بوده است. برای توضیح اینکه چرا معیارهای ارزیابی تا این اندازه 132 مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته سه دلیل ارائه شده است: )1( این معیارها به کسانی که به دنبال
اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 133 سرمایهگذار هستند کمک میکند که بتوانند در رابطه با طرح خود منصفانهتر قضاوت و کاستیهای طرح خود را برطرف کنند. )2( این معیارها به سرمایهگذاران خطرپذیر کمک میکند که بتوانند قضاوت خود را با دیگران مقایسه کنند و در نتیجه به دید جامعتری برسند. )3( از آنجایی که از سرمایهگذاران خطرپذیر به عنوان متخصصان شناسایی کسبوکارهای موفق و سودآور یاد میشود میتوان معیارهای ارزیابی آنها را به عنوان مولفههای موفقیت کسبوکارهای در حال ایجاد دانست ( 2006 al.,.)franke, et زمانی که ایدههای متفاوت جهت انتخاب و سرمایهگذاری مطرح میگردد سرمایهگذاران به دنبال راهحلهای مختلفی هستند تا بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند اما وجود مولفههای فراوان تصمیمگیری را گاه آنقدر پیچیده میکند که تصمیمگیرندگان توان الزم برای تصمیمگیری را بدست نمیآورند و یا نمیتوانند از درستی تصمیم خود اطمینان حاصل کنند. همچنین وجود نگرشهای مختلف به یک طرح باعث میشود تا نتایج یکسانی بدست نیاید. از طرفی با توجه به اینکه تعداد طرحهایی که به سرمایهگذاران خطرپذیر پیشنهاد میشود بسیار زیاد است سرعت عمل در ارزیابی اهمیت بسزایی دارد و این در حالی است که فرآیند ارزیابی طرحها فرآیندی زمانبر و پرهزینه است. بنابراین اگر بتوان معیارهایی که دارای اهمیت کمتر و ناچیز میباشند را حذف کرد و یا در مرحله غربالگری از معیارهایی که دارای اهمیت بیشتری هستند استفاده نمود میتوان در همان ابتدا طرحهایی که مطلوبیت مورد نظر را ندارند شناسایی و حذف نمود و از این طریق در زمان و هزینه صرفهجویی کرد. با توجه به این مطالب پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مورد نظر سرمایهگذار خطرپذیر در ارزیابی طرحهای مبتنی بر ایده نوین و اولویتبندی آنها انجام شد. سواالتی که این پژوهش در پی پاسخ به آنها است به این شرح هستند: 1- سرمایهگذاران خطرپذیر با چه معیارها و زیر معیارهایی به ارزیابی طرحها میپردازند 2- درجه اهمیت هر یک از معیارها چقدر و اولویتبندی آنها چگونه است 3- آیا درجه اهمیت این معیارها در صنایع مختلف )فناوری اطالعات نانوفناوری و زیستفناوری( برای سرمایهگذاران متفاوت است - برای سرمایهگذاران خطرپذیر کارآفرین اهمیت بیشتری دارد یا ویژگیهای کسبوکار در واقع سرمایهگذار روی سوارکار )کارآفرین( شرطبندی میکنند یا روی اسب )ویژگیهای کسبوکار( 2- پیشینه پژوهش درک و تشریح فرآیند تصمیمگیری سرمایهگذاران خطرپذیر هدف تعداد زیادی از پژوهشگران دانشگاهی بوده است. مطالعههای آنها دامنه وسیعی از اهداف را شامل میشود: از بررسی اینکه آیا
فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 بازار سرمایهگذاران خطرپذیر منابع را به درستی تخصیص میدهد )بنا بر مطالعه فرید و هیسریچ ) 1 تا کمک به سرمایهگذاران خطرپذیر در راستای درک بهتر فرآیند تصمیمگیری که این هدف باعث افزایش کارآیی ارزیابیهای سرمایهگذاران نیز میشود )بنا بر مطالعات شفرد ) 2 و کمک به کارآفرینان در یافتن سرمایهگذار )بنا بر مطالعات تیمونس و گامپرت ()200 3.)Silva, در کل مطالعههای موجود در رابطه با فرآیند تصمیمگیری سرمایهگذاران خطرپذیر را میتوان به دو دسته کلی تقسیم نمود: 1- مطالعههای فرآیندی در این دسته از مطالعهها تمرکز بر جریان حوادث و فعالیتهایی است که فرآیند تصمیمگیری سرمایهگذاران خطرپذیر را تشکیل میدهند)برای مثال مطالعههای تیبجی و برونو) 19 ( ولز) 19 ( هال) 199 ( و سیلور) 195 ((. 2- مطالعههای معیاری در این دسته از مطالعهها پژوهشگران بر معیارهایی که توسط سرمایهگذاران خطرپذیر برای ارزیابی طرحها استفاده میشود تمرکز دارد. )برای مثال مطالعههای خان) 19 ( مک میلیان و همکاران) 195 ( و پویندکستر) 200())196 )Silva, با بررسی مطالعههای انجامشده مشاهده میشود که برخی از آنها تنها یکی از این اهداف را دنبال میکنند و برخی دیگر هر دو هدف را در بر میگیرند. در ادامه به بررسی و توضیح هر دو نوع مطالعه پرداخته میشود. در رابطه با مطالعات فرآیندی مساله مورد توافق همه پژوهشگران این است که )1( این فرآیند شامل چند فاز است و )2( ارزیابی سرمایهگذاران خطرپذیر به طور مجزا شامل حداقل دو مرحله غربالگری و ارزیابی است 2003( Mohinder,.)Silva, 200() Deventer & Mlambo, 2009()Vinay & در این رابطه فرانک و همکاران )2006( بیان میکنند که فرآیند ارزیابی سرمایهگذاران خطرپذیر چند مرحلهای و گام مهم اولیه در آن پذیرش طرح کسبوکار است که در این گام یا طرح به طور کامل حذف میشود یا اینکه از تیم مدیریت دعوت میشود تا طرح را ارائه دهند و سرمایهگذار خطرپذیر در مورد قبول یا رد آن تصمیم میگیرد 2006( al.,.)franke, et بنا بر گزارشهای سیلوا )200( عموما 0% طرحهای کسبوکار که به سرمایهگذار خطرپذیر ارائه شدهاند در مرحله ارزیابی رد میشوند در نتیجه این مرحله مرحله بسیار مهمی است و باید ایجاد چارچوبی برای ارزیابی طرحها امری مهم تلقی شود )200.)Silva, مطالعههای قابل توجه و متنوعی از نوع مطالعههای معیاری انجام شده است. دسته اول مطالعهها بر پرسش از 13 سرمایهگذاران خطرپذیر در رابطه با معیارهایی که عموما در ارزیابی طرحها مورد توجه قرار میگیرد تمرکز
دارند نتیجه این مطالعهها فهرست وزن دادهشده )بر اساس مطالعه ولز ) و یا رتبهبندی شده )بر اساس مطالعه پوندکستر ) 5 معیارها است. ولز به این نتیجه رسید که سرمایهگذاران خطرپذیر تعهد مدیریت را مهمترین معیار در ارزیابی طرحها میدانند و معیارهای محصول بازار و توانایی بازاریابی در رتبه بعد قرار میگیرند. از نظر تیبچی و برونو 6 مهارت مدیریت مهمترین معیار سرمایهگذاران خطرپذیر است )200.)Silva, پژوهشگرانزیادیدرکشورهایمختلف معیارهایارزیابیکهتوسطسرمایهگذارانخطرپذیربررسی میشود را بیان نمودهاند. برای مثال در کشورهای آمریکا هند آفریقای جنوبی کره جنوبی اروپای شرقی و مرکزی و... این معیارها عموما در رابطه با کیفیت تیم/ کارآفرین یکتایی محصول/خدمت و جذابیت بازار است. بنا بر نظر مک میالن )195( ارزیابی طرح ها یکی از فعالیتهای کلیدی سرمایهگذاران خطرپذیر است. مطالعههای گذشته نشان دادهاند که سرمایهگذاران خطرپذیر از معیارهای متفاوتی در ارزیابی میزان جذابیت پروژههای مبتنی بر ایده نوین استفاده میکنند برای مثال اندازه و رشد بازار ویژگیهای محصول نرخ بازده مورد انتظار و نرخ ریسک مورد انتظار )195 al.,.)macmillan, et اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 135 1-2- مطالعات انجامشده در ایران: اسالمی بیدگلی و بیگدلو )13( در مطالعهای به شناسایی معیارهای مورد نظر سرمایهگذاران خطرپذیر در ارزیابی کسبوکارهای مخاطرهآمیز پرداختند. جامعه آماری پژوهش آنها در زمره آشنایان و بستگان و در برخی موارد نیز در طبقه فرشتگان کسبوکار جای میگیرند. نتیجه پژوهش آنها نشان میدهد که در میان معیارها معیار تواناییهای مدیریتی باالترین اهمیت و در بین زیرمعیارها پذیرش توسط بازار ویژگیهای شخصیتی پتانسیل توسعه تنوع و تمایز محصول رشد بازار ایجاد بازار جدید به ترتیب در رتبههای بعدی قرارگرفتهاند )اسالمی بیدگلی و بیگدلو, 13(. احمدی اول و اسالمی بیدگلی )139( در مطالعهای به دنبال بررسی معیارهای اثرگذار بر ارزیابی طرحهای مخاطرهآمیز در شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر و مشخص کردن میزان اهمیت هر یک از این عوامل در تصمیمگیری نهایی بودهاند. آنها در نهایت به این نتیجه رسیدند که معیار بازار مهمترین معیار در ارزیابی طرحهای کارآفرینانه است و پس از آن معیارهای مدیریت مالی و محصول در رتبههای بعدی اهمیت بعدی قرار دارند )احمدی اول و اسالمی بیدگلی 139(. نتایجی که محققان در بررسی معیارها و رتبهبندی آنها طی سالها در کشورهای مختلف بدست آوردهاند در برخی موارد یکسان و در برخی موارد کامال متفاوت است برای مثال مک میلیان )195( به این نتیجه رسید که ویژگیهای کارآفرین نسبت به ویژگیهای محصول تأثیر بیشتری در تصمیم
سرمایهگذار خطرپذیر دارد )195 al.,.)macmillan, et درحالیکه برخی از دیگر از جمله زاچاراکیس و میر )2000( نشان دادهاند که سرمایهگذاران خطرپذیر بیشتر از اینکه نگران مشخصات کارآفرین باشند نگران مشخصات محصول/خدمت هستند )2000 Meyer,.)Zacharakis & برخی محققان مهارت مدیریتی کارآفرین را مهمترین عامل در نظر سرمایهگذاران خطرپذیر دانستهاند برخی دیگر ویژگیهای محصول یا خدمت را مهمترین معیار معرفی کردهاند و برخی دیگر ویژگیهای بازار را دلیل این اختالف نظر را باید در تفاوت شرایط کشورها و تجربههای سرمایهگذار و سطح بلوغ بازار دانست. اما مسالهای که در این پژوهش اهمیت ویژهای دارد بررسی نوع و اولویتبندی معیارها از نگاه سرمایهگذاران ایرانی است. 2-2- دسته بندی معیارهای ارزیابی طرح های سرمایه گذاری خطرپذیر با مطالعه مقالهها و بررسی معیارهایی که در آنها عنوانشده است میتوان به مجموعهای از معیارها و زیرمعیارها دست یافت که در جدول )1( به آنها اشاره شده است این معیارها به 6 گروه اصلی ویژگیهای شخصیتی کارآفرین تواناییهای کارآفرین ویژگیهای محصول و خدمت ویژگیهای بازار محصول مالحظات مالی و مالحظات جغرافیایی تقسیم شدهاند که هر کدام شامل تعدادی زیرمعیار است که ویژگیهای آن را تبیین میکند. فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 3- روش پژوهش 1-3- جامعه آماری جامعه هدف این پژوهش افراد خبره در امر ارزیابی طرحهای ارائه شده به سرمایهگذاران خطرپذیر هستند. سرمایهگذاری خطرپذیر در ایران نهادی نوپاست و تعداد شرکتهای فعال در این زمینه زیاد نیستند. همچنین تعداد افرادی فعال در این عرصه نیز معدود هستند. بخشی از جامعه آماری که قابلدسترس و شناختهشده برای این پژوهش بودند تعداد 22 فرد خبره است. 2-3- روش نمونهگیری پژوهش با توجه به کوچک بودن جامعه آماری پرسشنامه در بین تمامی اعضای جامعه توزیع گردید. به عبارت دیگر در این پژوهش از سرشماری استفاده شده است. 136 پس از طراحی اولیه پرسشنامهها با همکاری انجمن صنفی کارفرمایی صندوقها و نهادهای سرمایهگذاری
خطرپذیر ایران اطالعات تماس شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر عضو انجمن گردآوری گردید. با توجه به نظرات خبرگان معیارهای نهایی بهدست آمد و پرسشنامههای نهایی طراحی شدند. این پرسشنامهها از طریق ایمیل و مراجعه حضوری در اختیار خبرگان قرار داده شد. در نهایت تعداد 15 پرسشنامه تکمیلشده دریافت گردید. 3-3- سنجش اعتبار و پایایی ابزار اندازهگیری ارزیابی روایی و پایایی مدل از طریق آزمونهای مختلفی از جمله آلفای کرونباخ ρ دیلون- گلدشتاین )پایایی مرکب( روایی همگرا روایی افتراقی )آزمون بار عرضی( انجام شد. -3- آزمون فرضیهها )ارزیابی معناداری روابط( 9 ارزیابی معناداری روابط بین مولفههای PLS در نرمافزار SmartPLS از طریق الگوریتم راهاندازی خودکار صورت گرفت. این الگوریتم با کمک نمونهگیری مجدد و با جایگزینی نمونه اصلی ساخته شده است. - 5-3 روش مدلسازی معادالت ساختاری )SEM( این روش به عنوان یکی از آخرین دستاوردهای آماردانان برای آزمون و برآورد روابط علی از ترکیبی از دادههای آماری و مفروضات عل ی کیفی بهره میبرد. این فن اجرای همزمان مدلسازی اکتشافی و تأییدی را برای پژوهشگران میسر میسازد. یکی از نقاط قوت این ابزار توانایی ساختن متغیرهای مکنون است. متغیرهایی که به طور مستقیم اندازهگیری نمیشوند و مقدار آنها از برآورد متغیرهای مشاهده شده اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 13 در مدل محاسبه میشود )آذر و همکاران 1391(. به طور کلی دو رویکرد برای تخمین مولفهها در مدلسازی معادالت ساختاری وجود دارد: رویکرد مبتنی بر کواریانس و رویکرد مبتنی بر واریانس )یا مبتنی بر مؤلفهها(. از زمان معرفی مدلسازی معادالت ساختاری مبتنی بر کواریانس بوسیله جورسکاگ) 193 ( 10 این روش توجه فراوانی را در بین محققان تجربی به خود جلب کرده است. اما صورت دیگری از مدلسازی معادالت ساختاری مبتنی بر واریانس نیز وجود دارد که به پیشفرضهایی همچون توزیع نرمال معرفهای مشاهدهشده و حجم باالی نمونهها متکی نیست. هنگام برآورد یک مدل نظری شیوههای متفاوتی برای تخمین پارامترهای جامعه وجود دارد. این برآورد باید نزدیکترین ماتریس را به ماتریس نمونهای باز تولید کند تا بدینوسیله مقدار آماره مربع کای مدل تا آنجا که امکان دارد به صفر نزدیک و برازش مدل با دادههای پژوهش ثابت شود. برای اینکه اختالف این دو ماتریس به حداقل برسد توابع مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها روش
جدول )1(: دستهبندی معیارهای ارزیابی طرحهای سرمایهگذاری خطرپذیر عامل زیر عامل مرجع )Guo & Jiang, 2013()Ramón-Llorens, 2011()Suksriwong, 2003()Deventer & Mlambo, 2009()Mullender, 2011()Rakhman & Evans, 2005() Narayansamy, et al., 2012( )Narayansamy,et al., 2012()Guo & Jiang, 2013()Liu, 2009()Suksriwong, 2003( )Ramón-Llorens, 2011()Deventer & Mlambo, 2009()Rezaei, et al., 2013()Wright, et al., 199()Hatton & Moorehead, 200()Mullender, 2011( )Ramón-Llorens, 2011()Rakhman & Evans, 2005( )Narayansamy, et al., 2012()Guo & Jiang, 2013()Vinay & Mohinder, 2003()Rezaei, et al., 2013()Deventer & Mlambo,2009()Hatton & Moorehead,200()Suksriwong,2003()Martel,2006()Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011( )Guo & Jiang, 2013()Vinay & Mohinder, 2003()Ramón-Llorens, 2011()Hatton & Moorehead, 200()Suksriwong, 2003( )Deventer & Mlambo, 2009()Suksriwong, 2003()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011( )Narayansamy, et al., 2012() Deventer & Mlambo, 2009()Rakhman & Evans, 2005( )Guo & Jiang, 2013()Rezaei, et al., 2013()Vinig & Haan, 2001()Rakhman & Evans, 2005()Hatton & Moorehead, 200()Deventer & Mlambo, 2009( )Kollmann & Kuckertz, 2010()Suksriwong, 2003()Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Narayansamy, et al., 2012( ) Narayansamy, et al., 2012( ) Narayansamy, et al., 2012()Wright, et al., 199()Guo & Jiang, 2013()Vinay & Mohinder, 2003()Hatton & Moorehead, 200() Vinig & Haan, 2001() Kollmann & Kuckertz, 2010()Suksriwong, 2003()Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011( )Guo & Jiang, 2013()Rakhman & Evans, 2005() Deventer & Mlambo, 2009()Vinay & Mohinder, 2003()Vinig & Haan, 2001( ) Kollmann & Kuckertz, 2010( )Narayansamy, et al., 2012()Guo & Jiang, 2013()Vinay & Mohinder, 2003()Vinig & Haan, 2001( )Kollmann & Kuckertz, 2010( )Hatton & Moorehead, 200()Suksriwong, 2003()Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011( )Narayansamy et al., 2012()Guo & Jiang, 2013()Vinay & Mohinder, 2003()Vinig & Haan, 2001()Kollmann & Kuckertz, 2010( )Ramón-Llorens, 2011()Hatton & Moorehead, 200()Suksriwong, 2003()Rakhman & Evans, 2005( )Kaplan & Strömberg, 2000( ) Deventer & Mlambo, 2009()Wright, et al., 199()Rakhman & Evans, 2005( )Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011()Suksriwong, 2003()Martel, 2006()Vinay & Mohinder, 2003()Vinig & Haan, 2001()Hatton & Moorehead, 200()Khanin, et al., 200( )Suksriwong, 2003( )Rakhman & Evans, 2005()Mullender, 2011( )Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011()Suksriwong, 2003( )2006 Martel, ()احمدی اول و اسالمی بیدگلی 139( فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 ویژگیهای روانشناسی )گروه(کارآفرین توانایی)گروه( کارآفرین درستکاری و صداقت پرکار و باانگیزه دارای اعتمادبهنفس باال دارای قدرت ارزیابی ریسک و واکنش به آن دقت در انجام کار توجه به هدف سختکوش و انعطافپذیر دارای معرف قابلاعتماد دارای توانایی مشارکت در کارگروهی واقعبینی آشنایی کارآفرین با بازار )یا صنعت( دارای توانایی رهبری دارای تحصیالت مرتبط دارای سابقه کاری مرتبط دارای عملکرد مناسب در زمان مهارت و تجربه مدیریتی/استفاده از مدیران با تجربه دارای مدیریت مالی قوی دارای تیم بازاریابی قوی دارای طرح کسبوکار دقیق 13
Strömberg, Kollmann ()احمدی & Kuckertz, 2010()Kaplan & اول و اسالمی بیدگلی, )139 2000()Mainprize, et al., 2002()Deventer & Mlambo, 2009()Rakhman & Evans, 2005( )Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011()Suksriwong, 2003()Hatton & Moorehead, 200()Guo & Jiang, 2013()Vinig & Haan, 2001( وجود مقبولیت محصول در بازار اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 139 احمدی اول و() 2006 2005()Martel, )Deventer & Mlambo, 2009()Rakhman & Evans, 2002( al., Kollmann ()اسالمی & Kuckertz, 2010() Mainprize, et بیدگلی, 139 )Rakhman & Evans, 2005( )Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011( )Guo & Jiang, 2013()Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Suksriwong, 2003()Hatton & Moorehead, 200( )Vinig&Haan, 2001()Guo & Jiang,2013()Rakhman&Evans,2005()Ramón-Llorens,2011( )Suksriwong,2003()Martel,2006()Hatton&Moorehead,200()Kollmann & Kuckertz, 2010( )Mullender, 2011()Martel, 139()2006 اول و اسالمی بیدگلی, Vinay ()احمدی & Mohinder, 2003()Kollmann & Kuckertz, 2010()Vinig & Haan, 2001( )Guo & Jiang, 2013()Rakhman & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Suksriwong, 2003()Martel, 2006()139 اول و اسالمی بیدگلی, Vinig ()احمدی & Haan, 2001( )Hatton & Moorehead, 200( )Kollmann & Kuckertz, 2010( )Narayansamy et al., 2012()Deventer & Mlambo, 2009()Mullender, 2011()Suksriwong, 2003()Martel, 2006()Kollmann & Kuckertz, 2010()Kaplan & Strömberg, 2000( )Deventer & Mlambo, 2009()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011()Suksriwong, & 200()Kollmann Hatton ()احمدی & Moorehead, اول و اسالمی بیدگلی, 139()2003 Kuckertz, 2010()Khanin, et al., 200()Kaplan & Strömberg, 2000( )Narayansamy, et al., 2012()Kaplan & Strömberg, 2000()Guo & Jiang, 2013()Rakhman احمدی اول() 2003 2011()Suksriwong, & Evans, 2005()Ramón-Llorens, 2011()Mullender, Koll- Vinay ()و & Mohinder, 2003()Hatton & Moorehead, 200() اسالمی بیدگلی, 139 mann & Kuckertz, 2010()Khanin, et al., 200( )Guo & Jiang, 2013()Vinay & Mohinder, 2003( )Khanin et al., 200()Vinig & Haan, 2001()Guo & Jiang, 2013()Rakhman & Evans, 2005( )Ramón-Llorens, 2011()Mullender, 2011()Hatton & Moorehead, 200( احمدی اول و اسالمی بیدگلی,() 2011 2005()Ramón-Llorens, )Rakhman & Evans, 139()Hatton & Moorehead, 200( )Hatton & Moorehead, 200()Kollmann & Kuckertz, 2010() Martel, 2006( )Kollmann & Kuckertz, 2010()Martel, 2006( )Guo & Jiang, 2013()Liu, 2009( مشخصات محصول و خدمت مشخصات بازار محصول مالحظات مالی وجود نیاز به محصول در بازار وجود مواد اولیه در دسترس دارای دوره عمر باال وجود نمونه اولیه از محصول دارای سطح فناوری باال تمایز و منحصربهفرد بودن دارای پتنت دارای مزیت رقابتی پایدار اندازه قابل توجه بازار نرخ رشد قابلتوجه بازار کم بودن ریسک بازار کم بودن میزان تهدید در سالهای اول سهولت ورود به بازار تعداد رقبا قدرت رقبا یافتن سرمایهگذاران بیشتر یا وام بانکی قابلیت نقدشوندگی باال بازدهی و بازگشت سرمایه باال و اسالمی Guo&Jiang,2013()Suksriwong,2003()139 (, Hatton&Moorehead ()احمدی )200 احمدی اول و() 2006 Mlambo,2009()Martel, )Narayansamy et al.,2012()deventer & Moore- Vinig ()اسالمی & Haan, 2001()Vinay & Mohinder, 2003()Hatton & بیدگلی, 139 head,200()kollmann & Kuckertz,2010()Khanin et al.,200()mainprize et al., 2002( 2010( Kuckertz, Vinay ()احمدی & Mohinder, 2003()Kollmann & و اسالمی )139 )Suksriwong, 2003()Martel, 2006( )Guo & Jiang, 2013()Mullender, 2011( مالحظات جغرافیایی زمان رسیدن به نقطه سربهسر توجیهپذیر بودن از لحاظ اقتصادی دسترسی به نیروی انسانی مورد نیاز موقعیت جغرافیایی پروژه و وجود دسترسی آسان به امکانات و تسهیالت فاصله کم محل پروژه با دفتر سرمایهگذار )احمدی اول و اسالمی بیدگلی, 139()2009 2011()Liu, )Mullender, )Guo & Jiang, 2013()Mullender, 2011(
فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 حداکثر درستنمایی )ML( و کمترین مربعات جزئی )PLS( 11 است. روش SEM-ML به عنوان یک روش مبتنی بر کواریانس بخش غالب روشهای تحلیل معادالت ساختاری در علوم انسانی را تشکیل میدهد. اما نیاز محققان به استفاده از روشهای بهتر باعث معرفی روشی جهت مدلسازی مسیری با متغیرهای مکنون و با بهکارگیری کمترین مربعات جزئی توسط ولد 12 شد )آذر و همکاران 1391(. وجه تمایز روش کمترین مربعات جزئی محاسبات زیاد و کارآیی آماری آن است. این روش تحلیل در برخورد با مسالهها و مشکالت آماری از انعطاف باالیی برخوردار است )آذر و همکاران 1391(. در واقع روش کمترین مربعات جزئی با تعداد زیاد متغیرها )حتی بعد از دستهبندی( و دادههای نسبتا کم جواب قابلقبولی ارائه میدهد. در برخی موارد ممکن است روش کمترین مربعات جزئی تنها روش کاربردی باشد 200( Bentler,.)Savalei & دالیل استفاده پژوهشگران از رویکرد کمترین مربعات جزئی به این شرح است: 1- عدم نیاز به وجود پیشفرضهایی ویژه در ارتباط با توزیع معرف و مقیاس اندازهگیری آنها 2- اهداف پیشبینی و نظریهپردازی 3- تناسب روش کمترین مربعات جزئی با حجم نمونههای کوچک - عدم وجود راهحلهای ناسره و نامشخص بودن عوامل. )بختیاری و همکاران 1391( در این تحقیق به علت 1- کم بودن تعداد خبرگان و در نتیجه کم بودن تعداد دادههای پژوهش و 2- زیاد بودن تعداد معیارها و زیرمعیارها به علت ارزیابی موشکافانه طرحها توسط ارزیابان روش کمترین مربعات جزئی که زیرمجموعهای از روشهای مدلسازی معادالت ساختاری است نسبت به دیگر روشهای آن جهت تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش روش مناسبتری می باشد. 6-3- روش کمترین مربعات جزئی در مدلسازی مبتنی بر کواریانس 13 بیشتر به برآورد مجموعهای از مولفههای مدل توجه میشود و هدف نزدیکتر شدن هرچه بیشتر ماتریس کواریانس نظری به ماتریس کواریانسی مشاهدهشده در نمونه برآوردی است. وقتی از حداکثر درستنمایی استفاده شود باید پیشفرضهایی همچون نرمال بودن توزیع معرفهای مشاهدهشده و مناسبت بودن حجم نمونهها را در نظر گرفت. در صورت نقض این پیشفرضها از راههای جایگزین مانند کمترین مربعات جزئی استفاده میشود. در تحلیل کمترین مربعات جزئی برخالف مدلهای مبتنی بر کواریانس بجای کار با متغیرهای مکنون بلوکی از متغیرها 10 مورد استفاده قرار میگیرد در این تحلیل برای آنکه واریانس تبیینشده تمام سازههای درونزای مدل
بیشینه شود مولفههای مدل از طریق مجموعهای از رگرسیونهای کمترین مربعات معمولی 1 برآورد میشوند )آذر و همکاران 1391(. در مدل های کمترین مربعات جزئی دو مدل آزمون میشود مدلهای بیرونی 15 و مدلهای درونی. 16 مدل بیرونی مشابه اندازهگیری و مدل درونی مشابه تحلیل مسیر در مدلهای معادالت ساختاری است. با استفاده از مدل درونی میتوان به بررسی فرضیههای پژوهش مدل پرداخت. پس از آزمون مدل بیرونی الزم است تا مدل درونی که نشانگر ارتباط بین متغیرهای مکنون پژوهش است ارائه شود. ( 2013 Wong, )Kwong & مدل کمترین مربعات جزئی از فرآیند پیچیدهتر و دو مرحلهای برای برآورد و تعیین وزنها بهره میبرد. با این حال این روش یک رویکرد مدلسازی نرم برای مدلسازی معادالت ساختاری است که هیچ فرضی در رابطه با جامعه و یا مقیاس اندازهگیری ندارد. همچنین بدون اینکه فرضهایی مانند فرض توزیع دادهها و یا مقیاسهای اسمی ترتیبی و فاصلهای برای متغیرها وجود داشته باشند نتایج کار قابل استفاده است. این روش زمانی مناسب خواهد بود که این شرایط برقرار باشد: 1- تعداد نمونه کوچک باشد. 2- مساله دارای فرضیههای کمی باشد. -3 دقت پیشبینی باال باشد. ( 2013 Wong, )Kwong & - تجزیه و تحلیل یافتهها اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 11 1-- اجرای مدل در مرحله اول دادههای آماری حاصل از پرسشنامهها وارد نرمافزار و پس از آن مدل ساختاری مورد نظر ترسیم شد. پس از اجرای اولیه مدل معرفهایی که مقدار بار عاملی کمتر از 0, داشتند از مدل حذف شدند. در نهایت پس از 22 دور اجرای مدل بار عاملی همه معرفها باالی 0, و یا تعداد معرفهای هر سازه برابر معرف شد )در پایان این مرحله تعداد معیارهای حذف شده برابر 22 معیار و تعداد معیارهای نهایی برابر 2 معیار بوده است(. بنابراین این مرحله به پایان رسید تا در مرحله بعد تأیید یا عدم تأیید فرضیهها مورد آزمون قرار گیرند. تصویر کلی مدل در شکل) 1 ( قابل مشاهده است. مدل اندازهگیری این مساله از نوع انعکاسی چندبعدی مرتبه دوم است. مدل اندازهگیری انعکاسی به عنوان اولین شکل تدوین مدلهای علمی سابقهای طوالنی در مطالعههای علوم اجتماعی دارد و بر مبنای نظریه آزمون کالسیک لورد و نوویک 1 استوار است. بر
personal ability product/ success market financials geograp فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 شکل )1(: تصویر کلی مدل در نرمافزار اساس این نظریه سنجهها معلول )یا جلوهای از( یک سازه مکنون زیربنایی هستند. بنابراین رابطه میان علت و معلول از طرف سازه به سمت سنجههاست. 2-- آزمون فرضیهها )ارزیابی معناداری روابط( با توجه به اینکه مقدار تی آماری همه سازهها بیشتر از 1.96 است بنابراین فرضیه تأثیر سازهها روی موفقیت تأیید میشود. 3-- ارزیابی روایی و پایایی مدل مقدار آلفای کرونباخ و ρ دیلون- گلدشتاین برای قریب به اتفاق متغیرهای مدل بیشتر از 0. شد. بنابراین همبستگی درونی معرفها مقدار قابلقبولی دارد. در رابطه با روایی همگرا مقدار AVE تقریبا برای همه متغیرها بیشتر از 0.5 بدست آمد. همچنین در رابطه با روایی افتراقی بار معرف برای هر متغیر مکنون 12 بیشتر از بار عرضی آن برای سایر متغیرهای مکنون بوده است. بنابراین مدل اندازهگیری از روایی و
است. برخوردار مناسبی پایایی نتایج ارائه -- و طرح موفقیت در معیار هر تأثیر معناداری از اطالع کسب و مدل اجرای در مختلف مراحل انجام از پس تأثیر میزان )2( جدول در نمود. ارائه را نتایج میتوان اندازهگیری مدل پایایی و روایی از اطمینان همچنین است. مشاهده قابل خطرپذیر سرمایهگذار نظر از طرح یک موفقیت در )معیارها( مکنون متغیرهای از یک هر طرح موفقیت در آنها تأثیر میزان و خبرگان نظر در معیارها اولویت )2(: جدول معیار نام کارآفرین شخصیتی ویژگیهای کارآفرین تواناییهای خدمت محصول/ مشخصات محصول بازار مشخصات مالی مالحظات جغرافیایی مالحظات تأثیر میزان 0,21 0,260 0,219 0,16 0,26 0,13 اولویت 2 3 5 1 6 )3( جدول در نیز خطرپذیر سرمایهگذار نظر از طرح یک موفقیت در زیرمعیارها از یک هر تأثیر میزان خطرپذیر گذاری سرمایه طرحهای ارزیابی بر اثرگذار عوامل اولویتبندی 13 است. شده درج نتایج اعتبارسنجی 5-- زیرمعیارهای وزن شامل طرح اطالعات آنها اعتبار میزان بررسی و نتایج بودن قابلقبول بررسی جهت سرمایهگذاری شرکتهای از یکی ارزیابی بخش از طرحها از یک هر برای طرح اولویت و نظر مورد نیا اطالعات شد. اولویتدهی تحقیق این از بهدستآمده وزنهای با و دریافت تهران در مطرح خطرپذیر اولویت مقایسه در میشود دیده جدول این در که همانطور است. مشاهده قابل )( جدول در طرحها و اول طرح اولویت فقط سرمایهگذاری شرکت در طرحها اولویت و پژوهش دادههای به استناد با طرحها تعداد اولویتبندی این صحت درصد آوردن دست به جهت است. شده متفاوت اختالف اندکی با دوم شد. تقسیم طرحها بین ممکن جایگشتهای کل تعداد به است زده تخمین مدل که صحیحی اولویتهای است: صورت این به طرحها بین موجود اولویتهای کل تعداد
جدول )3(: میزان تأثیر زیر معیارها در موفقیت طرح نام زیر معیار دارای قدرت ارزیابی ریسک و واکنش به آن توجه به هدف واقعبینی توانایی برقراری ارتباط موثر مهارت و تجربه مدیریتی/ استفاده از مدیران باتجربه تحصیالت مرتبط دارای مدیریت مالی قوی دارای تیم بازاریابی قوی دارای طرح کسبوکار دقیق دارای گواهی ثبت اختراع نیاز به محصول در بازار وجود نمونه اولیه از محصول دارای سطح فناوری باال اندازه بازار نرخ رشد قابلتوجه بازار میزان تأثیر 0,1 0,2 0,3 0,666 0,92 0,0 0,6 0, 0,1 0,5 0,62 0,555 0,9 0,9 0,5 فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 طرح A به طرح B و C وD اولویت دارد. طرح B به طرح C و D اولویت دارد. طرح C به طرح D اولویت دارد. کم بودن ریسک بازار میزان تهدید در سال های اول امکان یافتن سرمایه گذاران بیشتر یا وام از بانک قابلیت نقد شوندگی باالی محصول هزینه های شروع عملیات هزینه های بازاریابی دسترسی به نیروی انسانی مورد نیاز موقعیت جغرافیایی پروژه و دسترسی آسان به امکانات و تسهیالت مورد نیاز فاصله محل پروژه با دفتر کار سرمایهگذار خطرپذیر 0,6 0,5 0,2 0,9 0, 0,90 0,632 0,696 0,11 1 در میان این 6 اولویت موجود تنها اولویتی که نادرست تشخیص داده شده است اولویت طرح A به B
جدول )(: وزنهای مربوط به هر زیر معیار برای طرح مورد بررسی جهت اعتبارسنجی نتایج طرح A طرح B طرح C طرح D نام زیر معیار میزان تأثیر 3 9 دارای قدرت ارزیابی ریسک و واکنش به آن 0,1 5 6 0,2 توجه به هدف 3 9 6 0,3 واقع بینی 5 2 6 0,666 توانایی برقراری ارتباط موثر 6 6 مهارت و تجربه مدیریتی/ استفاده از مدیران باتجربه 0,92 2 6 0,0 تحصیالت مرتبط 2 0,6 دارای مدیریت مالی قوی 2 0, دارای تیم بازاریابی قوی 3 3 0,1 دارای طرح کسب وکار دقیق 0 1 1 0 0,5 دارای گواهی ثبت اختراع 5 5 0,62 نیاز به محصول در بازار 0 0,555 وجود نمونه اولیه از محصول 6 6 5 0,9 دارای سطح فناوری باال 0,9 اندازه بازار 9 0,5 نرخ رشد قابل توجه بازار 3 3 0,6 کم بودن ریسک بازار 3 3 5 6 0,5 میزان تهدید در سال های اول 0 6 2 امکان یافتن سرمایه گذاران بیشتر یا وام از بانک 0,2 قابلیت نقد شوندگی باالی محصول اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 5 1 2 5 5,6 5 10 9 3 3 9 9 10 123,35 1 2 10 116,2 2 1 0,9 0, 0,90 0,632 0,696 0,11 هزینه های شروع عملیات هزینه های بازاریابی دسترسی به نیروی انسانی مورد نیاز موقعیت جغرافیایی پروژه و دسترسی آسان به امکانات و تسهیالت مورد نیاز فاصله محل پروژه با دفتر کارسرمایه گذار خطرپذیر امتیاز طرح با استناد به نتایج این تحقیق اولویت طرح با استناد به نتایج این تحقیق اولویت طرح در شرکت سرمایه گذاری است بنابراین تعداد 5 اولویت درست تشخیص داده شده است. بنابراین صحت اولویت بندی طرح ها بر 15
است. درصد برابر 3 اعتبارسنجی این در پژوهش این نتایج اساس 1393 زمستان چهارم شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه ایران در انجامشده مطالعات با نتایج مقایسه 6-- ود نتایج که همانطور شد مشخص ایران در انجامشده پژوهشهای با پژوهش این نتایج مقایسه در قبلی مطالعه دو مشابه نیز تحقیق این نتایج نداشتند یکدیگر با چندانی شباهت تحقیق این از پیش مطالعه مدیریتی توانایی معیار )13( بیگدلو و بیدگلی اسالمی مطالعه در شد گفته قبال که همانطور نیست. بازار معیار )139( بیدگلی اسالمی و اول احمدی مطالعه در و دارد را اولویت باالترین کارآفرین در محصول و مالی مدیریت معیارهای آن از پس و بود کارآفرینانه طرحهای ارزیابی در معیار مهمترین اولویت در مالی مالحظات معیار مطالعه این در که است حالی در این داشتند. قرار بعدی اهمیت درجه ویژگیهای کارآفرین توانایی معیارهای و دوم اولویت در کارآفرین شخصیتی ویژگیهای معیار اول دارند. قرار بعدی اولویتهای در بازار ویژگیهای و محصول مطالعهها این بررسی مورد زمانی دوره و آماری جامعه در تفاوت به میتوان را تفاوت این علت مهمترین تعداد اخیر سالهای در و است تکامل حال در و نوپا نهادی خطرپذیر سرمایهگذاری که چرا داد نسبت همچنین است. شده بیشتر قبلی مطالعههای زمانی دوره به نسبت تأسیسشده سرمایهگذاری شرکتهای مخاطرهآمیز طرحهای ارزیابی امر در متخصص و خبره کامال افراد شامل مطالعه این آماری جامعه تعداد این بر عالوه میباشد. قبلی مطالعات به نسبت تحقیق این مزیتهای از یکی این که است بوده درحالیکه یافت تقلیل معیار 2 به نهایت در که بود معیار ابتدا پژوهش این در سؤال مورد معیارهای روش که است ذکر به الزم است. بوده معیار 25 از کمتر اولیه معیارهای تعداد قبلی مطالعههای در در شده )استفاده شبکهای تحلیل فرآیند روش به نسبت جزئی( مربعات حداقل )روش تحقیق این حل است. متناسبتر کوچک نمونه اندازه برای قبلی( مطالعههای نتیجهگیری و جمعبندی 5- شناسایی نوین ایده بر مبتنی طرحهای ارزیابی در خطرپذیر سرمایهگذار مدنظر عوامل پژوهش این در عنوان آمده بدست نتایج مهمترین از برخی بخش این در شدند. اولویتبندی خبرگان نظر به توجه با و میشود. بیان نتایج از یک هر رویداد علت تشریح راستای در منطقی تحلیل و زیرمعیارها: برخی باالی اهمیت تحلیل دارای محصول که مساله این خطرپذیر سرمایهگذاران برای شد مشاهده )3( جدول در که طور همان 16
خطرپذیر گذاری سرمایه طرحهای ارزیابی بر اثرگذار عوامل اولویتبندی 1 اینکه به توجه با که باشد علت این به میتواند امر این است. اهمیت بیشترین دارای باشد اختراع ثبت و نمیدهند طرح با رابطه در کافی توضیحات هستند خود طرح علمی سرقت نگران کارآفرینان بیشتر میشود. طرح ارزیابی در مشکل موجب مساله این سرمایهگذاران تجربه به میتوان را امر این علت است. کارآفرین واقعبینی دارد قرار دوم اولویت در که معیاری بهویژه و کارآفرین و سرمایهگذار بین قرارداد انعقاد در فراوان مشکالت وجود با رابطه در خطرپذیر هرگونه نمیتوانند و دارند خود اختراع به خاصی تعصب مخترعان اکثر زیرا دانست. ایده ارزشگذاری میبینند. آن واقعی ارزش از بیشتر بسیار را خود طرح ارزش بنابراین و بپذیرند آن با رابطه در را نقصی بیان اینطور شایدبتوان خطرپذیر گذران سرمایه برای هدف به توجه زیرمعیار اهمیت علت بیان در و باشد معطوف برنامه طبق پیشرفتن و طرح بهنتیجهرسیدن هدف روی کارآفرین صورتیکه در که کرد باشد. موفق اهداف و برنامهها پیشبرد در میتواند کند دور خود گروه از را حاشیهای مسائل زیرمعیارها: برخی اهمیت( )عدم حذف تحلیل در شدند. حذف مدل از داشتند 0. از کمتر بارعاملی مقدار که معرف 22 تعداد مدل اجرای مرحله در اهمیتی سرمایهگذاران برای زیرمعیارها سایر با مقایسه در که هستند زیرمعیارهایی معرفها این واقع نمود: عنوان صورت این به میتوان را سرمایهگذاران برای آنها اهمیت عدم علت نداشتهاند. خطرپذیر سرمایهگذاران برای مرجع و کلیدی افراد با ارتباط و قابلاعتماد معرف داشتن زیرمعیارهای اینکه دارند قرار سوم و دوم رتبه در کارآفرین گروه توانایی و کارآفرین شخصیت معیارهای و ندارد اهمیتی تواناییهای و شخصیتی ویژگی به نسبت خودش میدهد ترجیح سرمایهگذار که گرفت نتیجه میتوان درصورتیکه که است باور این بر همچنین ندارد. دیگری شخص تأیید به نیاز و کند حاصل اطمینان کارآفرین شود. موفق مرجع افراد کمک بدون میتواند باشد داشته را موفقیت پتانسیل و توانایی تیم هدف به توجه و بودن واقعبین زیرمعیارهای اینکه به توجه با و کار انجام به تعهد زیرمعیار حذف به توجه با و بودن واقعبین از سرمایهگذار صورتیکه در گرفت نتیجه میتوان دارند قرار چهارم و دوم اولویتهای در داشت. نخواهد کار انجام به وی تعهد به آنچنانی نگرانی باشد داشته اطمینان هدف به کارآفرین داشتن توجه موضوع این تحلیل در ندارد. اهمیتی خطرپذیر سرمایهگذار برای صادرات پتانسیل وجود زیرمعیار معطوف داخلي بازارهاي به نگاهشان بيشتر ایران خطرپذير سرمایهگذاری شرکتهای که گفت میتوان نداشتن از ناشي میتواند مساله این كه نیستند دنبال را جهاني بازارهاي به ورود دنبال به چندان و است باشد. سرمايهپذير شرکتهای در جهاني رقابتپذیری توانایی
1393 زمستان چهارم شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه معیارها اولویتبندی از حاصل نتیجه تحلیل چشمانداز واقع در بود. اولویت باالترین دارای طرح مالی مالحظات معیار شد مشاهده که همانطور نداشته را الزم مالی جذابیت طرحی اگر و دارد بیشتری اولویت خطرپذیر سرمایهگذاران برای پروژه مالی مطلوب سرمایهگذاران برای طرح مالی مالحظات صورتیکه در نمیکنند. سرمایهگذاری آن در باشد معیار آن از پس دارد. اولویت معیارها سایر به نسبت که است کارآفرین شخصیت بعدی مهم معیار باشد دارد. قرار چهارم اولویت در محصول ویژگیهای معیار و سوم اولویت در کارآفرین توانایی كارآفرين شخصيت براي را بااليي اهميت خطرپذير سرمایهگذاری شرکتهای كه است این جالب مساله متوسط و كوچك شرکتهای در مديريت از مالكيت نبودن جدا دليل به كه یعنی اين و هستند قائل باشد. داشته كارآفرينانه طرحهاي رسیدن ثمر به در بهسزايي اثرگذاري میتواند کارآفرین شخصیت اگر زیرا است مهمتر آن بازار از سرمایهگذار برای محصول ویژگیهای شد مشاهده که طور همان خدمت( محصول/ ویژگیهای )از بازار در محصول به نیاز باشد دارا را نظر مورد پتانسیلهای محصول سهم میتواند محصول مطمئنا باشد قوی بازاریابی قدرت دارای کارآفرین تیم و باشد داشته وجود زیرا هستند مساله این گویای نیز پژوهش این دیگر نتایج دهد. اختصاص خود به را بازار از قابلتوجهی و مالی( )مالحظات بازاریابی هزینههای به سرمایهگذاران بازار به محصول ویژگیهای اولویت بر عالوه دارند. ویژهای توجه نیز کارآفرین( )توانایی بازاریابی تیم قدرت طرح جغرافیایی ویژگیهای است داده اختصاص خود به را ششم اولویت که معیار آخرین نهایت در طرح جغرافیایی مالحظات معیارها سایر به نسبت که دانست مساله این در میتوان را امر این علت است. محل فاصله معیار در مثال برای که طوری به نیست چالشبرانگیزی مساله خطرپذیر سرمایهگذاران برای خطرپذیر سرمایهگذاران که طرحهایی اکثر استقرار محل چون خطرپذیر سرمایهگذار کار دفتر با پروژه مه طرحهایی مورد در ندارد. وجود مشکلی نظر این از است شهر همان در میکنند سرمایهگذاری آن در دادن قرار با میتوان باشد داشته قابلتوجهی فاصله خطرپذیر سرمایهگذار دفتر با طرح استقرار محل که کرد. حل را مشکل خطرپذیر سرمایهگذار طرف از نظارت برای فرد یک نتایج سایر و گرفت قرار پرسش مورد زیرمعیار حدود مجموع در پژوهش این در شد اشاره قبال که همانطور شدند. حذف بودند کمتری عاملی بار و اهمیت دارای که زیرمعیارهایی تجزیهوتحلیل فرآیند طی در داشتن آنها از یکی که ماند باقی معیار محصول ویژگیهای به مربوط زیرمعیار از فرآیند این در که طرحی ایران خطرپذیر سرمایهگذاران برای که میدهد نشان موضوع این است. باال فناوری سطح 1
داشت. خواهد بیشتری جذابیت باشد داشته باالتری فناوری سطح کردهاند اعالم مستقیم طور به خبرگان از 60% که دریافت میتوان پرسشنامه سؤاالت پاسخ بررسی با نتایج تحلیل که است درحالی این دارد. بیشتری اهمیت کارآفرین به نسبت کسبوکار ویژگیهای که ویژگیهای میشود مشاهده )5( جدول در که طوری به میدهد. نشان را موضوع این خالف پژوهش چرا است تأمل قابل بسیار مساله این و دارد بیشتری اهمیت کسبوکار ویژگیهای به نسبت کارآفرین لمع در درحالیکه دارد بیشتری اهمیت کسبوکار ویژگیهای برایشان که میکنند گمان خبرگان که دارند. بیشتری توجه کارآفرین ویژگیهای به ایشان کسبوکار ویژگیهای مقابل در کارآفرین ویژگیهای اهمیت میزان )5(: جدول معیار نام کارآفرین شخصی ویژگی کارآفرین خصوصیات کارآفرین توانایی /خدمت محصول ویژگیهای محصول بازار ویژگیهای کسبوکار خصوصیات مالی مالحظات جغرافیایی مالحظات تأثیر میزان 0,21 0,26 0,219 0,16 0,26 0,13 تاثیر میانگین 0,2655 0,202 خطرپذیر گذاری سرمایه طرحهای ارزیابی بر اثرگذار عوامل اولویتبندی 19 و نانوفناوری اطالعات )فناوری مختلف صنایع در معیارها اهمیت درجه آیا که پرسش این بررسی برای سؤاالت به پاسخ در که بود شده خواسته خبرگان از است متفاوت سرمایهگذاران برای زیستفناوری( جداگانه ستون در را معیارها وزن هستند قائل صنعت سه این بین تفاوتی صورتیکه در پرسشنامه بررسی با کنند. وزندهی صنایع همه به ستون یک در صورت این غیر در و کنند وارد صنعت هر ویژه در این )و شدند قائل تفاوت صنعت سه این بین نفر( دو )تنها پاسخدهندگان از 13% دریافتی پاسخهای فرضیه نمیتوان موجود اطالعات با بنابراین نداشت( وجود وزنها در قابلتوجهی تفاوت که است حالی کرد. بررسی را مختلف صنایع در معیارها وزن بین معنیدار تفاوت پیشنهادات 6- برای و خطرپذیر سرمایهگذاری شرکتهای برای مجزا بطور اجرایی پیشنهادات برخی بخش این در
میشود. بیان کارآفرینان پیشنهاد خطرپذیر سرمایهگذاران توسط طرحها ارزیابی فرآیند بودن زمانبر و هزینهبر به توجه با - را شد مشخص آنها اولویت و اهمیت و رسیدند نهایی مرحله به پژوهش این در که معیاری 2 میشود در آنها بودن قبول قابل از اطمینان و دارند باالتری اهمیت معیارها این زیرا کنند. بررسی اولیه مرحله در صرفهجویی یعنی این و میشود بعدی مراحل در طرح پذیرش احتمال رفتن باالتر باعث اولیه مراحل هزینه. و زمان در طرح مالی مسائل بر تمرکز بر عالوه سرمایهگذاران که میشود پیشنهاد پژوهش نتایج به توجه با - توجه نیز سوم( و دوم اولویت در معیارهای عنوان )به کارآفرین تواناییهای و شخصیتی ویژگیهای به باشند. داشته ویژهای ارزیابی فرآیند به نسبت جامعتری دید بتوانند تا میکند کمک کارآفرینان به پژوهش این نتایج - خطرپذیر سرمایهگذاران تأیید مورد نتایج این اینکه به توجه با و باشند داشته خطرپذیر سرمایهگذاران نتایج به توجه با خطرپذیر سرمایهگذاران با ارتباط برقراری به اقدام گونه هر از قبل میشود توصیه است جنبههای از یک هر بهبود در تالش خود ضعف نقاط درک با و بررسی را خود طرح امتیاز پژوهش نمایند. طرح ارزیابی 1393 زمستان چهارم شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه است. بیشتری اهمیت دارای خطرپذیر سرمایهگذاران برای مالی معیار پژوهش این نتایج به توجه با - زا خود طرح مورد در را زمینه این در مفصلتری و دقیقتر اطالعات کارآفرینان میشود توصیه بنابراین محصول نقدشوندگی قابلیت میزان طرح بازدهی میزان اقتصادی لحاظ از طرح بودن توجیهپذیر جمله سرمایهگذار اعتماد بتوانند طریق این از تا دهند ارائه خطرپذیر سرمایهگذاران به و نمایند گردآوری و... ارقام این به رسیدن احتمال خطرپذیر سرمایهگذاران که است الزامی نکته این به اشاره البته کنند. جلب را منطقی دالیل با کارآفرینان میشود توصیه بنابراین دارند. توجه انتظار مورد ارزش به و میکنند بررسی را بپردازند. معقول ارقام محاسبه به مستند و References منابع - Deventer, B.. V. & Mlambo, C., 2009. Factors Influencing Venture Capitalists project Financing Decisions in South Africa. Bus Manage, 0(1), pp. 33-1. Franke, N., Gruber, M., Harhoff, D. & Henkel, J., 2006. Venture Capitalists Evaluations of Start-up Teams: 150
اولویتبندی عوامل اثرگذار بر ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری خطرپذیر 151 Trade-offs, Knock-out Criteria, and the Impact of VC Experience. Entrepreneurship Theory and Practice (ETP), 32(3). Kollmann, T. & Kuckertz, A., 2010. Evaluation Uncertainty of Venture Capitalists Investment Criteria. Journal of Business Research, Volume 63, pp. 1-. Kwong, K. & Wong, K., 2013. Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) Techniques Using SmartPLS. Marketing Bulletin, Volume 2, pp. 1-32. Mainprize, B., Hindle, K., Smith, B. & Mitchell, R., 2002. Toward the Standardization of Venture Capital Investment Evaluation: Decision Critria for Rating Investee Business Plans. Martel, F., 2006. Venture Capitalists Investment Process, Criteria, and Performance, Lausanne: University of Lausanne s Hatites Etudes Commercials. Narayansamy, C., Hashemoghli, A. & Rashid, R. M., 2012. Venture Capital Pre-Investment Decision Making Process: An Exploratory Study in Malaysia. Global Journal of Business Research, 6(5), pp. 9-63. Rezaei, J., Ortt, R. & Scholten, V., 2013. An Improved Fuzzy Preference Programming to Evaluate Entrepreneurship Orientation. Applied Soft Computing, Volume 13, p. 29 25. Vinig, T. & Haan, M. d., 2001. How do Venture Capitalists Screen Business Plans: an Art or a Science? Evidence from The Netherlands and The US, Social Science Research Network. Bindiya, S. & Priyan, P. K., 2013. A Study on Pre-Investment Actions of Indian Venture Capitalists. Pacific Business Review International, 5(12), pp. 1-9. Guo, D. & Jiang, K., 2013. Venture capital investment and the performance of entrepreneurial firms: Evidence from China. Journal of Corporate Finance, Volume 22, p. 35 395. Hatton, L. & Moorehead, J., 200. Determining Venture Capitalist Critreria in Evaluatng New Ventures, Researchgate. Kaplan, S. N. & Strömberg, P., 2000. How Do Venture Capitalists Choose Investments? Available at: Http:// www.hec.fr/heccontent/download/3629/101265/version/2/file/1.pdf [Accessed 201]. Khanin, D., Baum, J. R., Mahto, R. V. & Heller, C., 200. Venture Capitalists Investment Criteria: 0 Years of ResearcH. Small Business Institute, Volume 35, pp. 1-192. Larsson, J. & Roosvall, M., 2001. Overruling Uncertainty- A Study of Venture Capital Decision Making, Goteborg University. Liu, C., 2009. A Comparison of the Venture Capitalists Investment Behavior Pattern between China and America, Umeå School of Business. Macmillan, I. C., Siegel, R. & Narasimha, S., 195. Criteria Used by Venture Capitalists to Evaluate New Venture Proposals. Journal of Business Venturing, 1(1), pp. 119-12. Mullender, D., 2011. The Selection Criteria Used by Venture Capitalists to Evaluate New Venture Investment Proposals, University of Liegue. Rakhman, A. & Evans, M., 2005. Enhancing Venture Capital Investment Evaluation:A Survey of Venture Capitalists, Investees and Entrepreneurs Perspectives. Journal of Economic and Social Policy, 10(1). Ramón-Llorens, M. C., 2011. Key Investment Criteria Used by Venture Capitalists for Evaluating Entrepre-
neurs business Proposals: A Cluster Analysis. Porto. Savalei, V. & Bentler, P. M., 200. Structural Equation Modeling. R. Grove & M. Veriencs, The Handbook of Marketing Research.National Institute of Drug Abuse grants. Silva, J., 200. Venture Capitalists Decision-Making in Small Equity Markets: A Case Study Using Participant Observation. Venture Capital, 6(2/3), pp. 125-15. Suksriwong, S., 2003. Investment Criteria of Venture Capital Componies and the Role of Governments. Vinay, K. & Mohinder, N., 2003. Venture Capitalists Screening Criteria. vikalpa, 2(2), pp. 9-59. Wright, M., Robbie, K. & Ennew, C., 199. Venture Capitalists and Serial Entreprenuers. Journal of Business Venturing, 12(1-9), pp. 22-29. Zacharakis, A. L. & Meyer, G. D., 2000. The Potential of Actruarial Decision Models: Can They Improve the Venture Capital Investment Decision?. Journal of Business Venturing, Volume 15, p. 323 36. Zutshi, R.. K., tan, w. l., Allampalli, D. G. & Gibbons, P. G., 1999. Singapore Venture Capitalists (VCs) Investment Evaluation Criteria: A Re-Examination. Small Business Economics, 13(1), pp. 9-26. احمدی اول م. و اسالمی بیدگلی غ. 139. بررسي عوامل اثرگذار بر ارزیابي طرحهاي کارآفرینانه در شرکتهاي سرمایهگذاري خطرپذیر. جلد صص..120-99 آذر ع. غالمزاده ر. و قنواتی م. 1391. مدلسازی مسیری - ساختاری در مدیریت کابرد نرم افزار.SmartPLS انتشارات نگاه دانش. اسالمی بیدگلی غ. و بیگدلو م. 13. بررسی معیارهای موثر در ارزیابی کسبوکارهای مخاطره آمیز کارآفرینانه. دانش مدیریت جلد 6 صص..29-3 بختیاری ص. دهقانی زاده م. و رعیتی ع. 1391 سنجش وضعیت توسعه یافتگی شهرستانهای استان یزد با بهرهگیری از رویکردهای تصمیمگیری با معیارهای چندگانه و تحلیل عاملی برنامه ریزی و بودجه )3(1. 1. Fried and Hisrich )199( 2. Shepherd )1999( 3. Timmons and Gumpert, )192(. Wells, )19( 5. Poindexter, 196 6. Tyebjee and Bruno )191(. Venture Projects شامل 2 نفر خبره از شرکت پیشگامان تامین سرمایه پاسارگاد 2 نفر خبره از صندوق توسعه فناوری ایران 3 خبره از صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات شریف 1 خبره از صندوق پژوهش و فناوری استان اصفهان 1 خبره از صندوق پژوهش و فناوری استان یزد 1 خبره از صندوق پژوهش و فناوری استان خراسان و... 9. Bootstrapping 10. Joreskog 11. Partial Least Squares)PLS( 12. Wold 13. Covariance-based SEM )CBSEM( 1. Ordinary Least Squares )OLS( 15. Outer Model 16. Inner Model 1. Lord and Novick. فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره چهارم زمستان 1393 152